Nasz patron
Piotr Bąk - językoznawca polski, pedagog, wykładowca Uniwersytetu Łódzkiego. Urodził się 27.06.1911 w Kramsku w powiecie konińskim – zmarł 03.10.2000 r, był jednym z dziewięciorga rodzeństwa Józefa i Teodozji (z domu Michalskiej ). Rodzeństwo Piotra (m.in. Helena, Marysia, Witek, Antoni, Jan, Ignacy, Lucja). Po opuszczeniu rodzinnej miejscowości Kramsk Łazy przeniósł się do Łodzi, mieszkał na Żubardziu, Tybury 14 /40. Ukończył gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi, następnie studiował na Wolnej Wszechnicy Polskiej (Oddział w Łodzi), uzyskując w 1938 dyplom magistra filozofii w zakresie filologii polskiej na podstawie pracy z historii literatury. Pracował już wówczas w zawodzie nauczyciela; od 1930 uczył w łódzkich szkołach podstawowych, od 1937 w szkołach średnich. W tym roku mianowany został podporucznikiem rezerwy w korpusie oficerów piechoty ze starszeństwem tj. od dnia 1 stycznia 1937 roku. Pracę pedagogiczną kontynuował w czasie II wojny światowej (tajne nauczanie); za działalność konspiracyjną był więziony. Po wojnie nadal był nauczycielem-polonistą. Od 1955 roku współpracował Krakowską Pracownią Słownika i Atlasu Gwar Polskich Polskiej Akademii Nauk, dla której zbierał materiały. W latach 1960-1967 pracował w łódzkim Studium Nauczycielskim, gdzie wykładał gramatykę opisową i historyczną, dialektologię języka polskiego, metodykę nauczania, kulturę żywego słowa. W roku 1961 za pracę z dziedziny dialektologii polskiej pt. „Gwara okolic Kramska” otrzymał tytuł naukowy doktora. W 1962 obronił na Uniwersytecie Warszawskim rozprawę doktorską Gwara okolic Kramska, przygotowaną pod kierunkiem Zdzisława Stiebera. Od 1971 był starszym wykładowcą w Instytucie Filologii Polskiej, następnie w Katedrze Historii Języka Polskiego i Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Łódzkiego. Prowadził zajęcia z kultury żywego słowa. Przeszedł na emeryturę w 1988.
Publikacje
Był autorem publikacji z językoznawstwa, kultury żywego słowa, metodyki nauczania języka polskiego, ogłaszanych na łamach "Języka Polskiego", "Polonistyki", "Poradnika Językowego", a także w ramach wydawnictw "Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego" i "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego". Ogłosił również pięć książek:
- W 1960 roku ukazała się drukiem praca „Słownictwo gwary okolic Kramska na tle kultury ludowej” wydana przez Komitet Językoznawczy Polskiej Akademii Nauk.
- Słownictwo gwary okolic Kramska (1960)
- Gwara okolic Kramska w powiecie konińskim (1968)
- Nauka czytania i recytacji w wyższych klasach szkoły podstawowej (1972, kilka wydań)
- Gramatyka języka polskiego (1977, kilka wydań)
- Piotr Bąk: Gramatyka języka polskiego: Zarys popularny. Wyd. XIV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2010. ISBN 978-83-214-1467-6. Napisał książkę "Gramatyka języka polskiego", która miała dwadzieścia wydań. Piętnaście lat po jego śmierci wciąż była wydawana. A to znaczy, że dla kultury polskiej i języka polskiego to naprawdę ważne dzieło.
- Czytanie i recytacja w klasach początkowych (1984).
- Pracował nad rozprawą z dziedziny metodyki nauczania języka polskiego pt. Problemy estetyczne w nauczaniu języka polskiego. Praca ta została zakwalifikowana do druku.
- 10 maja 1973 zawarł z Instytutem Badań Literackich zobowiązał się zebrać materiały we wsi Rąbino pow. Świdwin.
- Ogłosił szereg artykułów na temat języka i dydaktyczne Poradniku językowym, w Polonistyce, w Pracach Filologicznych w Rozprawach Komisji Językowej LTN.
- Praca „Formy wyśmiewane w gwarze okolic Kramska”.
Nagrody naukowe, państwowe , za działalność społeczną, członkostwo w towarzystwach naukowych:
- Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego nadało mu tytuł członka honorowego.
- 15.10.1979 - Nagroda Rektora Uniwersytetu Łódzkiego za osiągnięcia uzyskane w badaniach naukowych w roku 1978 wyrażające się opublikowaniem cyklu artykułów, dotyczących nauki języka polskiego w szkole, Zeszyty Naukowe UŁ S.i, Z. 38, 1978
- 18.02.1955 r. Uchwałą Rady Państwa odznaczony medalem 10-lecia Polski Ludowej
- 25.09.1973 r. Uchwałą Rady Państwa odznaczony za 20-letnią nienaganną pracę pedagogiczną Złotym Krzyżem Zasługi
- 12.09.1984 r. . Uchwałą Rady Państwa został odznaczony za 30-letnią szczególnie wyróżniającą pracę dydaktyczno-wychowawczą krzyżem kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski
- 08.06.1983 r. Uchwałą Rady Państwa odznaczony medalem za udział w wojnie obronnej 1939 r.
- Odznaka 1000- lecia za działalność społeczną w obchodach 1000- lecia Państwa Polskiego. Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu. 22. XI.1967
Ważne myśli , sentencje:
- Język jest głównym składnikiem tego złożonego pojęcia, które obejmujemy wspólnym mianem: Ojczyzna.
- Język jest najdoskonalszym środkiem porozumiewania się ludzi między sobą.
- Język jest zasadniczym składnikiem kultury narodu. (…) jest nie tylko składnikiem kultury narodu, ale zarazem najlepszym odbiciem tej kultury. W języku jak w zwierciadle odbijają się doświadczenia społeczne jednostki i narodu.
- Literatura piękna zaspokaja u czytelników i słuchaczy potrzebę wzruszeń estetycznych i refleksji moralnych. Jest to funkcja estetyczna języka.
- Mowa jest pojęciem nadrzędnym w stosunku do języka i mówienia, obejmuje bowiem język jako system abstrakcyjny i mówienie jako praktyczną, konkretną realizację tego systemu.
- Mowa jest ściśle związana z myśleniem. Myślenie jest bowiem mową wewnętrzną, czyli ujmowaniem treści psychicznych w wypowiedzenia i zdania pomyślane. Doskonalenie sprawności językowej jest więc zarazem doskonaleniem sprawności umysłowej człowieka.
- Z językiem jest tak jak z powietrzem i ze zdrowiem. Ich wartość odczuwamy dopiero po stracie.
Członkostwo w związkach
- Od 01.03.1930 wstąpił do ZNP. Legitymacja nr 75853. Kolejna data wstąpienia - 01.02. 1945. Do ZNP należał także w latach 1949 - 1978.
- Był członkiem zwyczajnym Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych (legitymacja członkowska 14588, nr ewidencji 40178). Zaświadczenie o uprawnieniach kombatantów i osób represjonowanych.
- Weteran walk o wyzwolenie Narodowe i społeczne. Od 11.05.1982 r - do 1991 r. Był członkiem zwyczajnym Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Nr ewidencji 40178, nr legitymacji 0561024.
- Członek Polskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego. Data wstąpienia 23.06.1960 r. Nr legitymacji 323709.
- Liga Obrony Kraju - ŁÓDŹ BAŁUTY. Ukończył w dniach od 24 lutego 1971 do 5.03.1971r. - 20 godzinny kurs z zakresu obrony przed bronią masowego rażenia.
Życie prywatne
Piotr Bąk nigdy się nie ożenił, w związku z czym czuł się opiekunem swojej rodziny. Zarówno dzieci jego sióstr, jak i same siostry przyjeżdżały do niego do Łodzi. On im pomagał. Niektórzy zamieszkiwali z nim podczas odbywania studiów np. Tadeusz Robak - mieszkał z wujem 16 lat (obecnie prof. dr hab. n. med. - kierownik Kliniki Hematologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Łodzi), Krystyna Maliszewska (siostrzenica, pracownik poradni Psychologiczno-Pedagogicznej) i śp. siostrzenica Ania Grądalska – lekarz, dr nauk medycznych reumatolog oraz Zenon Kusik i Aurelia Kubsik (nauczyciele).
Był człowiekiem – jak wyznaje Tadeusz Robak - kryształowo uczciwym, pasjonatem nauki, uwielbiał rozmowy o literaturze, wciąż tworzył, wciąż pisał, wciąż siedział przy biurku, był nieustępliwy i zdeterminowany, miał charakter. Niczego nie odpuszczał. Pisał artykuły, robił notatki, badał gwary. Jego praca doktorska dotyczyła Kramska, a więc miejscowości, z której się wywodził. Często przyjeżdżał do Kramsk – Łazów - gospodarstwa, z którego się wywodził. W czasie odwiedzin nie próżnował, lecz zawsze pracował, pomagał siostrze Lucji i jej dzieciom , a w późniejszych latach pozostającej na gospodarstwie siostrzenicy Irenie ( potocznie nazywanej Isią). Wyszedł z domu, ze wsi, był wielkim człowiekiem, ale wracał i był częścią tego środowiska. Poświęcał czas nie tylko nauce, ale również pracom gospodarskim. Często brał do ręki kosę i kosił trawę wokół domu. Albo szedł na łąkę grabić siano. Gdy pisał słowniki gwar, chodził po domach, rozmawiał ze starymi mieszkańcami i spisywał ich język. On go zachował, bo w jego rodzinnej miejscowości mieszkańcy teraz nie mówi gwarą.
Jego życie potoczyło się samotną ścieżką, bo - paradoksalnie - spotkał wielką miłość. I były tylko dwie możliwości: ta albo żadna. Zwykle ludzie kochają raz, potem spotykają inną osobę, w której również się kochają i w końcu zakładają rodzinę. Natomiast on był idealistą, romantykiem. "Pana Tadeusza" w całości znał na pamięć.
Umiejętnością godną uwagi jest jego znajomość języków obcych. Doskonale znał niemiecki, co pomogło mu też przetrwać wojnę. Władał łaciną, greką. "Iliadę" i "Odyseję" czytał w oryginałach. Cenił życie towarzyskie. Cała elita filologiczna bywała w jego domu. Imieniny Piotra z obecnością jego przyjaciół były niezapomniane. Miał swoje nawyki np. w zakresie posiłków: wszystko musiało być zgodne z zasadami medycyny. Tłustego nie jadł, smalec odpadał, masło musiało być świeże, wędlina chuda. Dość karkołomne zadanie jak na tamte czasy. Cechował go duży porządek, i w życiu, i w otoczeniu. Do rytuału należały wieczorne spacery. Zawsze przed snem obowiązkowo chodził z bratankiem na spacer. Dbał też o swoją kondycję fizyczną. Wieczorem się gimnastykował. Umarł mając lat 89...
Umarł, ale żyje w naszej pamięci. Znalazł swoje miejsce w historii. Daliśmy mu szansę, zasługuje na to. Jest dla nas bohaterem pełnym życia, z krwi i kości. Takich, o jakich milczą podręczniki, a przecież dla naszej społeczności. najważniejszych. O jego życiu dowiadujemy się wiele z listów od przyjaciół, uczennic i koleżanek, jakie pozostały, np. listów od Haszki (jego dobrej koleżanki), Heni (uczennicy), Oli z Krakowa którą darzył wielką i niespełnioną miłością, Jadwigi, Barbary.
Kalendarium:
- W roku szkolnym 1922/23 uczęszczał do 5 oddziału 7- klasowej Publicznej Szkoły Powszechnej w Kramsku
- W roku szkolnym 1924/25 uczęszczał do Klasowej Rozwojowej Publicznej Szkoły Powszechnej w Gosławicach pow. koniński
- Łódź - Gimnazjum Mikołaja Kopernika.
- Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie im. G. Piramowicza w Łęczycy - (Studium Pedagogiczne) - kontynuował naukę w Seminarium Nauczycielskim w Łęczycy , po którego ukończeniu otrzymał pracę nauczycielską w Łodzi.Uczęszczał tutaj w latach szkolnych 1925/26 - 1926/27 - 1927/28 - 1928/29 - 1929/30
- 9 października 1923- Mianowanie na nauczyciela,
- Z dniem 1 sierpnia 1930 roku nauczycielem siedmioklasowej publicznej szkoły powszechnej nr 15 w Łodzi.
- W lutym 1932 zdawał gimnazjalny egzamin dojrzałości dla eksternów typu humanistycznego. Komisja Egzaminacyjna uznała go za dojrzałego do studiów wyższych.
- 23 09.1932 r. ukończył dwuletni kurs Collegium Wydziału Nauk Humanistycznych , kierunek polonistyczny na Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie . (składał egzamin z gramatyki starosłowiańskiej i etnologii)
- Ukończył w czasie od 19.09.1934 r. do 27.06.1935 r. Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy w 18 P.P. I uzyskał tytuł podchorążego rezerwy
- Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego zapisał się na filologię polską Wolnej Wszechnicy Polskiej I otrzymał stopień magistra w 1938 roku.
- Łódź - praca w charakterze nauczyciela w szkołach podstawowych i średnich. Zaczął w Szkole Podstawowej nr 15.
- Nauczyciel Szkoły Powszechnej nr 11 w Łodzi w latach 1936 - 1939
- Wrzesień 1939 - wojna obronna. Legitymacja wojskowa ofiar rezerwy. Stopień oficerski (podporucznik). Od 01.01.1937- 20.05.1949 - zdolny do służby nieliniowej.
- 06.06.1945 – odroczenie służby wojskowej do 12 lipca 1945ppor. Piotra Bąka
- Dokonano wpisu do kenkarty w Litzmannstadt od 30. 12.1943 - 29. 12. 1948 r .
- 22.10.1952- nauczyciel Państwowego Liceum Muzycznego złożył egzamin dodatkowy z wiedzy o sztuce z wynikiem bardzo dobrym
- Nauczyciel Państwowego Liceum Muzycznego w Łodzi ( ul Jaracza 19) w 1958 r.- 1959
- Po wojnie wznowił studia języka polskiego i w roku 1962 otrzymał na Uniwersytecie Warszawskim stopień doktora nauk humanistycznych za pracę “Gwara okolic Kramska , zarys fonetyki i słowotwórstwa” pisaną pod kierunkiem Zdzisława Stiebera . Pierwsza część pracy “Słownictwo gwary okolic Kramska na tle kultury ludowej ukazała się w 1960 roku.
- Równocześnie ze studiami prowadził badania terenowe do Małego Atlasu gwar Polskich do Słownika gwar polskich do Atlasu Naukowego Kaszubszczyzny, atlasu językowego i do Ogólnosłowiańskiego atlasu językowego.
- 29 marca 1962 roku uzyskuje stopień doktora nauk humanistycznych Filologii Uniwersytetu Warszawskiego na podstawie rozprawy „Gwara okolic Konina” przygotowanej pod kierunkiem profesora Zdzisława Stiebera .
- Z całej pracy dydaktycznej , którą zaczynał w SP nr 15 w Łodzi za najcenniejszy okres uważał sam pracę 15 – letnią w Studium Nauczycielskim , gdzie wykładał gramatykę opisową i historyczną języka polskiego , dialektologię polską, metodykę nauczania języka polskiego, kulturę żywego słowa, literaturę dla dzieci i młodzieży, wybrane zagadnienia z kultury i nauki. Po likwidacji Studium w 1968 roku nie mógł otrzymać pracy w Uniwersytecie Łódzkim i musiał przyjąć etat w szkole średniej, W xxx liceum ogólnokształcącym w łodzi
- Od 1970- 1971 nauczyciel XXX Liceum Ogólnego w Łodzi.
- 1 maja 1972 powołany na stanowisko starszego wykładowcy w Instytucie Filologii Polskiej
- Starszy wykładowca na Uniwersytecie Łódzkim ul. Narutowicza w latach 1976- 1979.
- Zmarł - 03.10.2000 r. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Kramsku. W 2018 Szkoła Podstawowa w Bilczewie obrała jego imię na Patrona Szkoły.
Uzasadnienie
Szkoła Podstawowa w Bilczewie jest placówką o bardzo długiej i bogatej tradycji. Założona została w 1868 roku, w październiku 2018 roku obchodzić będzie stopięćdziesiątą rocznicę swojego istnienia. Stojąc u progu tak ważnego jubileuszu, w poszanowaniu tradycji i pracy swoich poprzedników cała społeczność szkolna w celu podkreślenia tego wydarzenia postanowiła podjąć wysiłek nadania imienia szkole.
Początkiem prac w tym kierunku było powołanie we wrześniu 2017 roku komitetu organizacyjnego obchodów jubileuszu 150- lecia szkoły, którego zadaniem jest podejmowanie wszystkich niezbędnych działań w celu realizacji projektu nadania imienia szkole.
Wybór imienia Szkoły Podstawowej w Bilczewie poprzedziły działania całej społeczności szkolnej. W tym celu w kwietniu 2018 roku zostały ogłoszone dwuetapowe wybory, w których uczestniczyły dzieci, rodzice, społeczność lokalna, nauczyciele i pracownicy szkoły. Większością głosów wybrany został ,,Piotr Bąkˮ - postać związana z naszym regionem, językoznawca, pedagog, pasjonat nauki, wykładowca w Instytucie Filologii Polskiej, następnie w Katedrze Historii Języka Polskiego i Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Łódzkiego, honorowy członek Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, autor publikacji z językoznawstwa, kultury żywego słowa, metodyki nauczania języka polskiego oraz autor podręcznika do „Gramatyki języka polskiego”, na którym uczyły się całe rzesze studentów. W czasie II wojny światowej prowadził (tajne nauczanie). Za działalność konspiracyjną był więziony. Ojczyzna, nauka, cnota – wartości, którymi kierował się w życiu są godne naśladowania.
Wybór Piotra Bąka na patrona szkoły wynika ze świadomości ogromnej roli, jaką pełni szkoła w procesie zachowania i przekazywania wiedzy o postaciach związanych z regionem - naszą „małą Ojczyzną”.
Nadanie szkole imienia Piotra Bąka pozwali na upamiętnienie postaci wywodzącej się z tego regionu. Pozwoli także zaszczepić wśród uczniów umiłowanie do języka polskiego oraz znacznie poszerzy zakres możliwości rozwoju i wzbogacania tradycji szkoły.
Piotr Bąk jest postacią, która
- reprezentuje uniwersalne wartości, z którymi może identyfikować się każdy;
- zwraca uwagę na wartości bliskie społeczności lokalnej, gdzie postać jest powszechnie znana;
- wzmacnia poczucie wspólnoty narodowej, państwowej i kulturowej;
- pozwala rozwijać w młodym człowieku takie cechy jak: dobro, wrażliwość na krzywdę drugiego człowieka, empatię, poczucie wspólnoty;
Szkoła przez przyjęcie patrona uzyska swoistą indywidualną tożsamość wyróżniającą ją spośród innych szkół w najbliższym otoczeniu (gmina, powiat), będzie utożsamiana z konkretnymi wartościami wpisanymi w jej misję i priorytety. Przyjęcie takiego patrona pozwoli oprzeć działania szkoły na takich wartościach jak: patriotyzm, umiłowanie języka ojczystego. Według naszej opinii uczniowie Szkoły Podstawowej są przygotowani do nadania naszej szkole imienia „Piotra Bąka". Znają jego postać i zasługi dla rozwoju języka polskiego. Ufamy, że autorytet i wzorzec osobowy Piotra Bąka pomogą wychować naszych uczniów na godnych obywateli i dobrych ludzi.