Nasz patron

Piotr Bąk  - językoznawca polski, pedagog, wykładowca Uniwersytetu Łódzkiego. Urodził się 27.06.1911 w Kramsku w powiecie konińskim – zmarł 03.10.2000 r, był  jednym  z dziewięciorga  rodzeństwa  Józefa i Teodozji (z domu Michalskiej ).  Rodzeństwo Piotra (m.in.  Helena, Marysia, Witek, Antoni, Jan, Ignacy, Lucja). Po opuszczeniu rodzinnej miejscowości Kramsk Łazy przeniósł się do Łodzi,  mieszkał na Żubardziu,  Tybury 14 /40. Ukończył gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi, następnie studiował na Wolnej Wszechnicy Polskiej (Oddział w Łodzi), uzyskując w 1938 dyplom magistra filozofii w zakresie filologii polskiej  na podstawie pracy z historii literatury. Pracował już wówczas w zawodzie nauczyciela; od 1930 uczył w łódzkich szkołach podstawowych, od 1937 w szkołach średnich.  W tym roku mianowany został podporucznikiem rezerwy  w korpusie oficerów piechoty ze starszeństwem  tj. od dnia 1 stycznia 1937 roku. Pracę pedagogiczną kontynuował w czasie II wojny światowej (tajne nauczanie); za działalność konspiracyjną był więziony. Po wojnie nadal był nauczycielem-polonistą. Od 1955 roku współpracował Krakowską Pracownią Słownika i Atlasu Gwar Polskich Polskiej Akademii Nauk, dla której zbierał materiały. W latach 1960-1967 pracował w łódzkim Studium Nauczycielskim, gdzie wykładał gramatykę opisową i historyczną, dialektologię języka polskiego, metodykę nauczania, kulturę żywego słowa. W roku 1961  za pracę z dziedziny dialektologii polskiej pt. „Gwara okolic Kramska” otrzymał tytuł naukowy doktora. W 1962 obronił na Uniwersytecie Warszawskim rozprawę doktorską Gwara okolic Kramska, przygotowaną pod kierunkiem Zdzisława Stiebera. Od 1971 był starszym wykładowcą w Instytucie Filologii Polskiej, następnie w Katedrze Historii Języka Polskiego i Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Łódzkiego. Prowadził zajęcia z kultury żywego słowa. Przeszedł na emeryturę w 1988.

Publikacje

Był autorem publikacji z językoznawstwa, kultury żywego słowa, metodyki nauczania języka polskiego, ogłaszanych na łamach "Języka Polskiego", "Polonistyki", "Poradnika Językowego", a także w ramach wydawnictw "Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego" i "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego". Ogłosił również pięć książek:

• W 1960 roku ukazała się drukiem praca „Słownictwo gwary okolic Kramska na tle  kultury ludowej” wydana przez Komitet Językoznawczy Polskiej Akademii Nauk.
• Słownictwo gwary okolic Kramska (1960)
• Gwara okolic Kramska w powiecie konińskim (1968)
• Nauka czytania i recytacji w wyższych klasach szkoły podstawowej (1972, kilka wydań)
• Gramatyka języka polskiego (1977, kilka wydań)
• Piotr Bąk: Gramatyka języka polskiego: Zarys popularny. Wyd. XIV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2010. ISBN 978-83-214-1467-6. Napisał książkę "Gramatyka języka polskiego", która miała dwadzieścia wydań. Piętnaście lat po jego śmierci wciąż była wydawana. A to znaczy, że dla kultury polskiej i języka polskiego to naprawdę ważne dzieło.
• Czytanie i recytacja w klasach początkowych (1984).
• Pracował nad rozprawą z dziedziny metodyki nauczania języka polskiego  pt. Problemy estetyczne w nauczaniu języka polskiego. Praca ta została zakwalifikowana do druku.
• 10 maja 1973 zawarł z Instytutem Badań Literackich zobowiązał się zebrać materiały we wsi Rąbino pow. Świdwin.
• Ogłosił szereg artykułów na temat języka i dydaktyczne Poradniku językowym, w Polonistyce, w Pracach Filologicznych w Rozprawach Komisji Językowej LTN.
• Praca „Formy wyśmiewane w gwarze okolic Kramska”.

Nagrody naukowe,  państwowe , za działalność społeczną,  członkostwo w towarzystwach naukowych:

• Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego nadało mu tytuł członka honorowego.
• 15.10.1979 - Nagroda Rektora Uniwersytetu Łódzkiego za osiągnięcia uzyskane w badaniach naukowych w roku 1978 wyrażające się opublikowaniem cyklu artykułów, dotyczących nauki języka polskiego w szkole, Zeszyty Naukowe UŁ S.i, Z. 38, 1978

• 18.02.1955 r.  Uchwałą Rady  Państwa odznaczony medalem 10-lecia Polski Ludowej
• 25.09.1973 r. Uchwałą Rady Państwa odznaczony za 20-letnią nienaganną pracę pedagogiczną Złotym Krzyżem Zasługi
• 12.09.1984 r. . Uchwałą Rady Państwa został odznaczony za 30-letnią szczególnie wyróżniającą pracę dydaktyczno-wychowawczą  krzyżem kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski
• 08.06.1983 r. Uchwałą Rady Państwa odznaczony medalem za udział w wojnie obronnej 1939 r.
• Odznaka 1000- lecia za działalność społeczną w obchodach 1000- lecia Państwa Polskiego. Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu. 22. XI.1967

Ważne myśli , sentencje:

• Język jest głównym składnikiem tego złożonego pojęcia, które obejmujemy wspólnym mianem: Ojczyzna.
• Język jest najdoskonalszym środkiem porozumiewania się ludzi między sobą.
• Język jest zasadniczym składnikiem kultury narodu. (…) jest nie tylko składnikiem kultury narodu, ale zarazem najlepszym odbiciem tej kultury. W języku jak w zwierciadle odbijają się doświadczenia społeczne jednostki i narodu.
• Literatura piękna zaspokaja u czytelników i słuchaczy potrzebę wzruszeń estetycznych i refleksji moralnych. Jest to funkcja estetyczna języka.
• Mowa jest pojęciem nadrzędnym w stosunku do języka i mówienia, obejmuje bowiem język jako system abstrakcyjny i mówienie jako praktyczną, konkretną realizację tego systemu.
• Mowa jest ściśle związana z myśleniem. Myślenie jest bowiem mową wewnętrzną, czyli ujmowaniem treści psychicznych w wypowiedzenia i zdania pomyślane. Doskonalenie sprawności językowej jest więc zarazem doskonaleniem sprawności umysłowej człowieka.
• Z językiem jest tak jak z powietrzem i ze zdrowiem. Ich wartość odczuwamy dopiero po stracie.

Członkostwo w związkach

• Od 01.03.1930 wstąpił do ZNP. Legitymacja nr 75853. Kolejna data  wstąpienia - 01.02. 1945. Do ZNP należał także w latach 1949 - 1978.
• Był członkiem zwyczajnym Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych (legitymacja członkowska 14588, nr ewidencji 40178). Zaświadczenie o uprawnieniach kombatantów i osób represjonowanych.
• Weteran walk  o wyzwolenie Narodowe i społeczne. Od 11.05.1982 r -  do 1991 r. Był członkiem zwyczajnym Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Nr ewidencji 40178, nr legitymacji 0561024.
• Członek Polskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego. Data wstąpienia 23.06.1960 r. Nr legitymacji 323709.
• Liga Obrony Kraju  - ŁÓDŹ BAŁUTY. Ukończył  w dniach od 24 lutego 1971  do 5.03.1971r. -  20 godzinny kurs z zakresu obrony przed bronią masowego rażenia.

Życie prywatne

Piotr Bąk nigdy się nie ożenił, w związku z czym czuł się opiekunem swojej  rodziny. Zarówno dzieci jego sióstr, jak i same  siostry przyjeżdżały do niego  do Łodzi. On im pomagał. Niektórzy zamieszkiwali z nim podczas odbywania studiów np. Tadeusz Robak - mieszkał z wujem 16 lat  (obecnie prof. dr hab. n. med. - kierownik Kliniki Hematologii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Łodzi), Krystyna Maliszewska (siostrzenica,  pracownik poradni Psychologiczno-Pedagogicznej) i śp. siostrzenica  Ania Grądalska – lekarz, dr nauk medycznych reumatolog oraz Zenon Kusik i Aurelia Kubsik (nauczyciele).

Był człowiekiem – jak wyznaje Tadeusz Robak - kryształowo uczciwym,  pasjonatem nauki,  uwielbiał rozmowy  o literaturze,  wciąż tworzył, wciąż pisał, wciąż siedział przy biurku, był nieustępliwy i  zdeterminowany,  miał charakter. Niczego nie odpuszczał.  Pisał artykuły, robił notatki, badał gwary. Jego praca doktorska dotyczyła Kramska, a więc miejscowości, z której się wywodził. Często przyjeżdżał do Kramsk – Łazów  - gospodarstwa, z którego się wywodził. W czasie odwiedzin nie próżnował, lecz  zawsze pracował, pomagał siostrze Lucji i jej  dzieciom , a w późniejszych latach pozostającej na gospodarstwie   siostrzenicy Irenie ( potocznie nazywanej Isią). Wyszedł z domu, ze wsi, był wielkim człowiekiem, ale wracał i był częścią tego środowiska. Poświęcał czas  nie tylko nauce, ale również pracom gospodarskim. Często brał do ręki kosę i kosił trawę wokół domu. Albo szedł  na łąkę grabić siano. Gdy pisał słowniki gwar, chodził po domach, rozmawiał ze starymi mieszkańcami i spisywał ich język. On go zachował, bo w jego rodzinnej  miejscowości mieszkańcy   teraz nie mówi gwarą.

Jego życie potoczyło się samotną ścieżką, bo - paradoksalnie - spotkał wielką miłość. I były tylko dwie możliwości: ta albo żadna. Zwykle ludzie kochają  raz, potem spotykają inną osobę, w której również się kochają i w końcu zakładają rodzinę. Natomiast on był idealistą, romantykiem. "Pana Tadeusza" w całości znał na pamięć.

Umiejętnością godną uwagi jest jego  znajomość języków obcych. Doskonale znał niemiecki, co pomogło mu też przetrwać wojnę. Władał łaciną, greką. "Iliadę" i "Odyseję" czytał w oryginałach. Cenił życie towarzyskie. Cała elita filologiczna bywała w jego domu. Imieniny Piotra z obecnością jego przyjaciół były niezapomniane.  Miał swoje nawyki  np. w zakresie posiłków: wszystko musiało być zgodne z zasadami medycyny. Tłustego nie jadł, smalec odpadał, masło musiało być świeże, wędlina chuda. Dość karkołomne zadanie jak na tamte czasy. Cechował go duży porządek, i w życiu, i w otoczeniu. Do rytuału należały wieczorne spacery. Zawsze przed snem obowiązkowo chodził z  bratankiem  na spacer. Dbał też o swoją kondycję fizyczną. Wieczorem  się gimnastykował. Umarł mając lat 89...

Umarł, ale  żyje  w naszej pamięci. Znalazł  swoje miejsce w historii. Daliśmy  mu szansę, zasługuje na to. Jest dla nas bohaterem pełnym  życia, z krwi i kości. Takich, o jakich milczą podręczniki, a przecież dla naszej społeczności. najważniejszych.  O jego życiu  dowiadujemy się wiele z listów od przyjaciół, uczennic i koleżanek, jakie pozostały, np. listów od Haszki  (jego dobrej koleżanki), Heni (uczennicy), Oli z Krakowa którą darzył wielką i niespełnioną miłością, Jadwigi, Barbary.

Kalendarium:

• W  roku szkolnym 1922/23 uczęszczał do 5 oddziału 7- klasowej Publicznej Szkoły Powszechnej w Kramsku
• W roku szkolnym 1924/25 uczęszczał do Klasowej  Rozwojowej Publicznej Szkoły Powszechnej    w  Gosławicach pow. koniński
• Łódź - Gimnazjum Mikołaja Kopernika.
• Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie  im. G. Piramowicza w Łęczycy - (Studium Pedagogiczne) -  kontynuował naukę  w Seminarium Nauczycielskim w Łęczycy , po którego ukończeniu otrzymał pracę nauczycielską w Łodzi.Uczęszczał tutaj w latach szkolnych  1925/26 - 1926/27 - 1927/28 - 1928/29 - 1929/30
• 9 października 1923- Mianowanie na nauczyciela,
• Z dniem 1 sierpnia 1930 roku nauczycielem  siedmioklasowej publicznej szkoły powszechnej  nr 15 w Łodzi.
• W lutym 1932 zdawał gimnazjalny egzamin dojrzałości dla eksternów typu humanistycznego. Komisja Egzaminacyjna uznała go za dojrzałego do studiów wyższych.
• 23 09.1932 r. ukończył dwuletni kurs Collegium Wydziału Nauk Humanistycznych , kierunek polonistyczny na Wolnej Wszechnicy Polskiej  w Warszawie . (składał egzamin z gramatyki starosłowiańskiej i etnologii)
• Ukończył w czasie od 19.09.1934 r. do 27.06.1935 r. Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy w 18 P.P. I uzyskał tytuł podchorążego rezerwy
• Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego  zapisał się na filologię polską Wolnej Wszechnicy Polskiej  I otrzymał stopień magistra w 1938 roku.
• Łódź - praca w charakterze nauczyciela w szkołach podstawowych i średnich. Zaczął w Szkole Podstawowej nr 15.
• Nauczyciel Szkoły Powszechnej nr 11 w Łodzi w latach 1936 - 1939
• Wrzesień 1939 - wojna obronna. Legitymacja wojskowa ofiar rezerwy. Stopień oficerski (podporucznik). Od 01.01.1937- 20.05.1949 - zdolny do służby nieliniowej.
• 06.06.1945 – odroczenie  służby wojskowej  do 12 lipca 1945ppor. Piotra Bąka
• Dokonano wpisu do kenkarty w Litzmannstadt od  30. 12.1943 - 29. 12. 1948 r  .
• 22.10.1952- nauczyciel Państwowego Liceum Muzycznego złożył egzamin dodatkowy z wiedzy o sztuce  z wynikiem bardzo dobrym
• Nauczyciel Państwowego Liceum Muzycznego w Łodzi  ( ul Jaracza 19)  w 1958 r.- 1959
• Po wojnie wznowił studia języka polskiego  i w roku 1962 otrzymał na Uniwersytecie Warszawskim stopień  doktora nauk humanistycznych za pracę “Gwara okolic Kramska , zarys fonetyki i słowotwórstwa” pisaną pod kierunkiem Zdzisława Stiebera . Pierwsza część pracy “Słownictwo gwary okolic Kramska na tle kultury ludowej ukazała się w 1960 roku.
• Równocześnie ze studiami prowadził badania terenowe do Małego Atlasu gwar Polskich do Słownika gwar polskich do Atlasu Naukowego Kaszubszczyzny, atlasu językowego i do Ogólnosłowiańskiego atlasu językowego.
• 29 marca 1962 roku  uzyskuje stopień doktora nauk humanistycznych Filologii Uniwersytetu Warszawskiego na podstawie rozprawy „Gwara okolic Konina” przygotowanej pod kierunkiem profesora Zdzisława Stiebera .
• Z całej pracy dydaktycznej , którą zaczynał w SP nr 15  w Łodzi za najcenniejszy okres uważał sam pracę 15 – letnią  w Studium Nauczycielskim , gdzie wykładał gramatykę opisową i historyczną języka polskiego , dialektologię polską, metodykę nauczania języka polskiego, kulturę żywego słowa, literaturę dla dzieci i młodzieży, wybrane zagadnienia z kultury i nauki. Po likwidacji Studium w 1968 roku nie mógł otrzymać pracy  w Uniwersytecie Łódzkim i musiał przyjąć etat w szkole średniej, W xxx liceum ogólnokształcącym w łodzi
• Od 1970- 1971 nauczyciel XXX Liceum Ogólnego w Łodzi.
• 1 maja 1972 powołany na stanowisko starszego wykładowcy  w Instytucie Filologii Polskiej
• Starszy wykładowca na Uniwersytecie Łódzkim ul. Narutowicza w latach 1976- 1979.
• Zmarł - 03.10.2000 r. Pochowany na cmentarzu  parafialnym w  Kramsku. W 2018 Szkoła Podstawowa w Bilczewie obrała jego imię na Patrona Szkoły.

Uzasadnienie

Szkoła Podstawowa w Bilczewie  jest placówką o bardzo długiej i bogatej tradycji. Założona została  w 1868 roku,  w październiku  2018 roku  obchodzić będzie stopięćdziesiątą   rocznicę swojego istnienia. Stojąc u progu tak ważnego  jubileuszu, w poszanowaniu tradycji i pracy swoich poprzedników cała społeczność szkolna w celu podkreślenia tego wydarzenia postanowiła podjąć wysiłek nadania imienia szkole.

Początkiem prac w tym kierunku było powołanie we wrześniu 2017 roku komitetu organizacyjnego obchodów jubileuszu 150- lecia szkoły, którego zadaniem jest podejmowanie wszystkich niezbędnych działań w celu realizacji projektu nadania imienia szkole.

Wybór imienia Szkoły Podstawowej w Bilczewie  poprzedziły działania całej społeczności szkolnej. W tym celu w  kwietniu 2018 roku zostały ogłoszone dwuetapowe wybory, w których uczestniczyły dzieci, rodzice, społeczność lokalna,  nauczyciele  i pracownicy szkoły. Większością głosów wybrany został  ,,Piotr Bąkˮ  - postać związana z naszym regionem,  językoznawca, pedagog, pasjonat nauki, wykładowca w Instytucie Filologii Polskiej, następnie w Katedrze Historii Języka Polskiego i Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Łódzkiego, honorowy członek Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, autor publikacji z językoznawstwa, kultury żywego słowa, metodyki nauczania języka polskiego oraz autor podręcznika do „Gramatyki języka polskiego”,    na którym uczyły się całe rzesze studentów. W czasie II wojny światowej prowadził (tajne nauczanie). Za działalność konspiracyjną był więziony. Ojczyzna, nauka, cnota – wartości, którymi kierował się w życiu są godne  naśladowania.

Wybór Piotra Bąka  na patrona szkoły wynika ze świadomości ogromnej roli, jaką pełni szkoła w procesie zachowania i przekazywania wiedzy o postaciach związanych z regionem -  naszą „małą Ojczyzną”.

Nadanie szkole imienia Piotra Bąka  pozwali na  upamiętnienie postaci wywodzącej się z tego regionu. Pozwoli także zaszczepić wśród uczniów umiłowanie do języka polskiego  oraz  znacznie poszerzy zakres możliwości rozwoju i wzbogacania tradycji szkoły.

Piotr Bąk jest postacią, która

• reprezentuje uniwersalne wartości, z którymi może identyfikować się każdy;
• zwraca uwagę na wartości bliskie społeczności lokalnej, gdzie postać  jest powszechnie znana;
• wzmacnia poczucie wspólnoty narodowej, państwowej i kulturowej;
• pozwala rozwijać w młodym człowieku takie cechy jak: dobro, wrażliwość na krzywdę drugiego człowieka, empatię, poczucie wspólnoty;

Szkoła przez przyjęcie patrona uzyska swoistą indywidualną tożsamość wyróżniającą ją spośród innych szkół w najbliższym otoczeniu (gmina, powiat), będzie utożsamiana z konkretnymi wartościami wpisanymi w jej misję i priorytety. Przyjęcie takiego patrona pozwoli oprzeć działania szkoły na takich wartościach jak: patriotyzm, umiłowanie języka ojczystego. Według naszej opinii uczniowie Szkoły Podstawowej  są przygotowani do nadania naszej szkole imienia „Piotra Bąka". Znają jego postać i zasługi dla rozwoju języka polskiego. Ufamy, że autorytet i wzorzec osobowy Piotra Bąka pomogą wychować naszych uczniów  na godnych obywateli i dobrych ludzi.